MAKALE NEDEN OKUNUR?

Makale nasıl okunur? konusundan önce neden makale oluruz konusu hakkında çok kısa bir bilgi verelim. Kişiler bir konudaki bilgilerini artırmak, konu ile ilgili gelişmeleri izlemek amacı ile bilimsel makaleleri okuyabilirler. Örneğin, bir hastalığın tanı ve tedavisindeki yenilikleri öğrenmek amacı ile makale okunabilir. Bu durumda okuyucu, ilgi duyduğu hastalığı ve söz konusu hastalıkla ilgili tanı ve tedavi yöntemlerini arar ve bulduğu makaleleri gözden geçirir. Araştırma yapmak isteyen bir araştırmacı da bu konuda daha önce yapılmış olan çalışmaları öğrenmek ve önceki araştırmalarda kullanılmış olan yöntem konusunu incelemek için makale okumak durumundadır. Bu şekilde bir amaca yönelik olarak makale okunabildiği gibi, bazen da belli bir amacı olmayan şekilde makale okunabilir.

Bu durumda okuyucu, ilgisini çeken konuda yazılmış bir makaleyi okuyabilir, veya başlık ilgisini çektiği için makaleyi okuyabilir. Bazen da tanınmış (veya tanıdık) bir yazarın makalesini okuma eğilimi olabilir. Örneğin tanınmış bir bilim adamının bir konuda yazdığı yorum veya derleme “review” makale çok kişi tarafından okunur.

MAKALE NASIL OKUNUR?

Tıbbi alanda 20 bin dolayında dergi bulunduğu ve ortalama olarak her gün 3000 ve her 25 saniyede bir makale yayınlandığı dikkate alındığında, okuyucu açısından bu yayınların hepsini izleme olanağının bulunmadığı kolaylıkla görülebilir. Bu dergilerden en prestijlisi ise New England Journal of Medicine (NEJM) dergisidir. Haftada 600 bin kişi dergiyi okumaktadır.

Bu durumda okuyucu, bu kadar çok sayıdaki dergi ve makale arasından “seçerek” okuma yapmak durumundadır. Okuyucu seçim yaparken de kendisi ve amacı bakımından uygun bir yol izler. Örneğin, bir konuda inceleme yapmak durumunda olan bir araştırıcı önce anahtar sözcükleri kullanmak suretiyle konu ile ilgili çok sayıda makaleyi bulur.

Kısa zamanda çok sayıda makaleyi gözden geçirmek durumunda olduğu için de, pratik ve hızlı bir okuma yöntemi bulmalıdır. Bu durumdaki bir okuyucu (araştırmacı) öncelikle makalenin özet bölümünü inceleyerek önemli bulguları öğrenme isteğindedir. Böylelikle çok sayıdaki makale arasından bazılarını daha ayrıntılı olarak okumak üzere ayırır. Ayrıntı ile okurken de sırası ile yöntem, bulgular ve sonuçlar bölümlerini okuyarak değerlendirir, –varsa tablo ve grafikleri inceler. Bu şekilde incelediği konu hakkındaki bilgisini geliştirmiş olur.

Belli bir konuda inceleme yapmak amacı olmayan durumda ise okuyucu yazının başlığı veya yazarı ilgisini çektiği için makale okumaya yönelebilir. O halde yazar açısından önemli olan bir nokta, yazıya, konuyu iyi tanımlayan ve ilgi çekici bir başlık bulmaktır. Bunun dışında özet bölümünde de yapılan çalışmayı, yöntemi ve başlıca bulguları ile net olarak okuyucuya sunmak gerekir.

Türkçe’de bir söz vardır “her yiğidin bir yoğurt yeyişi vardır” diye. Bilimsel makale okuma tarzı da kişiden kişiye değişir. Ben MakaleTercüme ekibinden Prof. Dr. olarak görev yapıyorum ve kendi tarzımdan size bahsetmek istiyorum.

• İlk baktığım yer doğal olarak başlıktır. Bir makalenin başlığı içeriği hakkında çok genel bilgi verir.
• Aradığım konu ile ilgiliyse makalenin ikinci ilgili çeken yeri özetidir fakat özetinde de son bir veya iki satırı. Çünkü Özetin son satırında makalede ne bulunduğu açıkca yazılır. O cümleyi okuduğumda makalenin benim aradığım bilgiyi taşıyıp taşımadığını anlarım.
• Eğer makale istediğim bilgiyi taşıyorsa üçüncü olarak direkt makalenin ŞEKİL ve TABLOLARINA bakarım. Makale dediğimiz rapor zaten Şekil ve tabloların açıklanmasıdır. Şekil ve tablolar tüm sonuçları verecektir.
• Şekil ve tabloları incelerken daha detaylı öğrenmek istersem. Örneğin Şekil 5’in açıklamasını yeterli bulmazsam bu sefer makalenin BULGULAR (Results) kısmında o şekile ait açıklamayı okurum.
• Son olarak ise bu verileri makalenin yazarlarının nasıl yorumladığını öğrenmek istersem TARTIŞMA (DISCUSSION) kısmını gözden geçiririm.

Bir makale ilgili çok çekerse yukarıdaki basamakların hepsini kullanabilirim veya herhangi bir basamakta bırakıp diğer makaleye yönelerek zaman kazanmış olurum.

Umarım bilgiler işinize yarar

Makale nasıl okunur? konusuyla ilgili katkı ve sorunuz olursa lütfen bize yazın.